Khung Cửa Hẹp tác giả Andre Gide

Em về giũ áo mù sa
Trút quần phong nhuỵ cho tà huy bay

Chùm thơ Cảm đề La porte étroite này được in trong phần Phụ lục của truyện dài Khung cửa hẹp (La porte étroite, tác giả André Gide) do Bùi Giáng dịch.

Nguồn: Khung cửa hẹp, Bùi Giáng dịch, An Tiêm xuất bản, 1966

Khung Cửa Hẹp tác giả  Andre Gide

Ai đẩy Thuý Kiều vào lầu xanh? Ai xô Alissa vào khung cửa hẹp? Định mệnh hay nghi ngẫu? Hoàn cảnh xã hội, tư tưởng tôn giáo, hay ý thức quyết tuyển tự do của con người, hay tâm thức của thiên tài sáng tác? Hay mọi thứ đó phối hợp? A Ta tạm nói theo lối hồ đồ: chính Nguyễn Du đã đẩy Kiều vào lầu xanh; chính Gide đã xô Alissa vào khung cửa hẹp. 

Để làm gì? Vào phong trần, Thuý Kiều té sấp ngửa, mình mẩy đầy bụi, xiêm áo đảo điên, bị tước đoạt mọi quyền sống, chính khi đó Nguyễn Du lại đề huề đưa đức lý công thức ra khuyên giải; nhưng tại sao trong lời tương nhượng ôn tồn, bỗng dưng toàn thể vấn đề tư tưởng được đặt trở lại với xã hội Á Đông? Bước vào khung cửa hẹp băng tuyết, nằm chết lạnh giữa niềm trinh bạch cóng giá chơi vơi, tiếng than dài của Alissa bỗng báo hiệu cho xã hội Tây Phương biết rằng họ đã sống dở chết dở, suốt hai nghìn năm. 

Nghĩa là kể từ ngày những tiếng nói dậy từ nguồn sống thiên thu bị nhân gian hiểu theo lối hẹp hòi công thức. 

Đứng ở bình diện tư tưởng khác, chúng ta lại còn nghe ra ngôn ngữ hư vô bàng bạc. 

Gide cũng như Nguyễn Du đều suy tưởng lẽ hư vô đến tột vời, và còn đi xa hơn (*) hơn những thiên tài như Neitzsche, nhìn thấy chân trời phối hợp của hư vô và vĩnh thể, bắt gặp Lão Tử, Thích Ca, Perménide, Homère aède Hy- Lạp và người dân quê Việt Nam. 

Khung Cửa Hẹp tác giả Andre Gide PDF
Khung Cửa Hẹp tác giả Andre Gide TXT
Khung Cửa Hẹp tác giả Andre Gide DOCX

Em về giũ áo mù sa

Trút quần phong nhụy cho tà huy bay

Khi đi em áo lụa quần là với đời. Khi về em giũ trút, chỉ còn thịt da với riêng mình. Khi em về giũ áo là buông bỏ, là thay tà áo, giũ tung những mù sa bụi đường sau cuộc rong chơi. (Hay mù sa là những khát vọng mơ hồ không hồi kết.) Trút quần phong nhụy là không ngại ngần thay quần. Chiếc quần phong kín nhụy hoa trinh nguyên con gái. Nhụy hoa ẩn giấu nhiều háo hức bất khả tư nghì. Nhưng trút bỏ xiêm y, khỏa thân để cho tà huy bay thì thật là ngất ngây thần ý…

Tà là nghiêng xế đầu non. Huy là ráng trời rực rỡ. Tà huy là thời gian cho ngày và đêm giao thoa giả biệt hay hẹn hò. Tà huy là phút hôn phối của sáng và tối khi ngày gần tàn. Là phút chia ly khi trời và đất gần xa. Những cuộc chơi trong ánh ngày chưa trọn thì hoàng hôn của cách trở đã đến. Trần tục nhân gian thì gọi là chạng vạng.